“ช่างกุญแจ” อาชีพที่ท้าทาย
กรณีศึกษาจาก อาจารย์ คมเดช อุดมยิ่งมงคล
ทุกบ้านต้องมี “กุญแจ” คือสมมติฐานของ “เกริก กาศเจริญ” ผู้ซึ่งพลิกผันตัวเองมาเป็นช่างกุญแจอย่างเต็มตัวเมื่อ 10 ปีที่ผ่านมา
“ผมสนใจตรงที่เป็นอาชีพที่ท้าทาย ไม่มีที่จบสิ้น อีกทั้งการทำลูกกุญแจนั้นเหมือนกับว่าไม่ค่อยมีใครทำ ใครจะมาทำกุญแจทุกวัน แต่จริงๆ แล้ว มีคนทำทุกวัน ขอให้อยู่ในย่านชุมชน เพราะทุกๆ วันจะมีคนทำกุญแจหาย มีคนลืมกุญแจ หรือไปอยู่หอพักเดียวกัน บ้านเดียวกัน ก็ต้องเพิ่มลูกกุญแจ โดยเฉพาะ ตรงไหนที่เป็นหอพักนักศึกษาเยอะๆ ทุกๆ 5 นาที จะมีคนมาทำ ผมไปยืนสำรวจ ไปเฝ้าดูมาแล้ว มันไม่เหนือบ่ากว่าแรง ที่เราจะทำ” นี่เป็นเหตุผลแบบเบ็ดเสร็จของช่างกุญแจรายนี้
สำหรับชีวิตการเป็นช่างกุญแจของ อาจารย์เกริก ถือว่าไม่ธรรมดาทีเดียว ได้ซึมซับเอาความรู้และสั่งสมประสบการณ์มาถ่ายทอดได้อย่างหมดจดในฐานะวิทยากรผู้สอนวิชาช่างกุญแจและการเปิดร้านประจำศูนย์อาชีพฯ มติชน ซึ่งได้ดำเนินมาเป็นเวลา 5-6 ปีแล้ว
อาจารย์เกริก สำเร็จการศึกษาทางด้านการเกษตร จากมหาวิทยาลัยแม่โจ้ จังหวัดเชียงใหม่ เริ่มประกอบอาชีพจากเป็นอาจารย์ในสถาบันราชภัฏ จังหวัดลำปาง อยู่ 1 ปี และย้ายไปทำงานรัฐวิสาหกิจ คือ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ ที่ อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง อีก 11 ปี จากนั้นจึงออกมาประกอบอาชีพส่วนตัว และส่งเสียตัวเองไปเรียนต่อปริญญาโท ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จนเป็นมหาบัณฑิตคณะรัฐศาสตร์การเมืองการปกครอง
ย้อนกลับไปเมื่อประมาณ ปี 2541 อาจารย์เกริก เปิดร้านทำกุญแจชื่อ “ก.กุญแจทอง” ที่จังหวัดลำปาง โดยที่ก่อนหน้านั้น เขาศึกษาหาข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพนี้อยู่นาน เพราะเป็นที่ทราบกันว่าไม่ค่อยมีที่ไหนเปิดสอน แต่ด้วยความสนใจ เขาจึงขวนขวายหาข้อมูลด้วยตัวเอง ทั้งไปยืนดูตามร้านที่เปิดๆ กัน หรือเวลาขับรถไปไหนต่อไหน ก็จะคอยสังเกต แวะเข้าไปถามไถ่
“อาชีพนี้ไม่มีที่ไหนสอน จะถ่ายทอดให้เฉพาะลูกหลาน ผมยืนดูเขาทำ แล้วมาฝึกฝนเอง คิดว่าไม่ได้ยากเย็นอะไร คือผมต้องใช้วิธีครูพักลักจำ และเผอิญรู้จักกับช่างกุญแจคนหนึ่ง อายุมากแล้ว ผมยกให้เค้าเป็นอาจารย์ ผมขอเขามาสังเกตขั้นตอนการทำอยู่ 1 เดือน หรือเวลาที่มีลูกค้ามา ผมก็ขอเขาทำ” นี่เป็นจุดเริ่มของอาชีพที่ยึดมาจนทุกวันนี้
ถามว่า ถ้าจะลงทุนในอาชีพนี้จะต้องใช้เงินมากไหม
ได้รับคำตอบว่า จะต้องใช้เงินลงทุนพวกเครื่องมือวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ ซึ่งจะมีขายอยู่แถวๆ วรจักร ถ้าเป็นเครื่องทำกุญแจใหม่ก็อาจจะสูงหน่อย หากคิดจะเริ่มต้นจากเงินน้อย ก็ต้องของมือสอง เครื่องเก่าประมาณ 10,000 -20,000 บาท ซื้อลูกกุญแจไปอีก 2,000-3,000 บาท ใช้โต๊ะวางเครื่องมือสัก 1 ตัว จะต่อขึ้นมาเองก็ได้ ซึ่งหมายความว่า มีเงิน 15,000 บาท ก็เริ่มงานได้แล้ว
แต่กรณีที่มีเงินทุนน้อย ก็ไม่จำเป็นต้องลงทุนหลัก 10,000 บาท มีแค่ 5,000 บาท ก็ผันตัวเองเข้าสู่อาชีพนี้ได้ เพียงแต่การทำลูกกุญแจแบบต่างๆ ต้องใช้ตะไบหรือทำด้วยมือเป็นหลัก ไม่ต้องใช้เครื่องทุ่นแรงก็ย่อมได้
กับการทำหน้า
รับประกัน 5 ปี
ที่เป็นวิทยากรวิชาช่างกุญแจ ที่ได้ดำเนินการมาหลายปี และมีผู้เรียนจบไปไม่น้อยกว่า 30 รุ่น ถือเป็นความภาคภูมิใจ และศิษย์เก่าส่วนหนึ่งไปได้ดิบได้ดีมีความก้าวหน้าในอาชีพ และบางรุ่นบางครั้งก็ได้รับเชิญมาถ่ายทอดความรู้แก่รุ่นน้องๆ
“ผมมั่นใจว่าช่างกุญแจยังเป็นอาชีพที่เหมาะกับสภาพสังคมปัจจุบันที่นับวันจะเจริญกลายเป็นสังคมเมืองที่ต่างคนต่างอยู่ เกิดความไม่ไว้วางใจซึ่งกันและกัน ซึ่งเจตนารมณ์ของผมไม่อยากให้ทุกคนหันหลังให้กัน แต่เมื่อสังคมของเรามีแนวโน้มว่าจะเจริญไปในทิศทางนั้น การป้องกันในเรื่องทรัพย์สินเงินทอง และความปลอดภัยจึงกลายเป็นความจำเป็น แน่นอนว่าอาชีพช่างกุญแจก็มีความสำคัญและจำเป็นเช่นกัน”
นั่นคือข้อคิดของอาจารย์เกริก ที่วันนี้พร้อมรับใช้สังคมในฐานะวิทยากรวิชาช่างกุญแจและการเปิดร้าน (เคยคิดจะรับใช้สังคมด้วยการสมัครเป็น ส.ส. 4 ครั้ง แต่ยังไม่ประสบความสำเร็จ) ซึ่งจะถ่ายทอดความรู้แบบหมดเปลือก ทั้งวิชาการ และภาคปฏิบัติ รวมทั้งแนะนำเรื่องการลงทุนเชิงธุรกิจ และกลยุทธ์การตลาดครบเครื่อง
สำหรับการสอนช่างกุญแจ ใช้เวลาเรียน 2 วันเรียน มีรายละเอียด ดังนี้
วันแรก เรียนรู้จรรยาบรรณวิชาชีพช่างกุญแจ ประวัติกุญแจ ที่มาที่ไปตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน อุปกรณ์จำเป็นพื้นฐานสำหรับช่างกุญแจ อุปกรณ์พิเศษสำหรับช่างกุญแจโดยเฉพาะ
การทำลูกกุญแจสำรองใหม่เมื่อทำลูกหาย แบ่งกลุ่มปฏิบัติทำลูกกุญแจสามห่วง และลูกกุญแจลูกบิด ในกรณีสร้างลูกใหม่ การตะไบลูกกุญแจสำรองใหม่ด้วยตะไบ (กุญแจสามห่วง) การสร้างลูกกุญแจใหม่แบบลูกบิด 2 หน้า และการถอดประกอบ (ระบบเขี้ยวแบนเป็นแผ่น) ขั้นตอนการทำกุญแจมอเตอร์ไซค์ (กรณีลูกกุญแจหล่นหาย สูญหาย) การส่องเขี้ยว เพื่อทำลูกกุญแจใหม่รถมอเตอร์ไซค์ ฝึกปฏิบัติการส่องเขี้ยวเพื่อทำลูกกุญแจใหม่รถมอเตอร์ไซค์
วันที่สอง ขั้นตอนการทำกุญแจสำรองจากเครื่อง กุญแจทั่วไป (ใช้อุปกรณ์ตัดด้านซ้ายของเครื่อง) กุญแจรถยนต์ กุญแจมอเตอร์ไซค์ กุญแจบ้าน กุญแจตู้เอกสาร และเฟอร์นิเจอร์
กุญแจสี่เหลี่ยม และครึ่งวงกลม ใช้อุปกรณ์ตัดด้านขวาของเครื่อง (กุญแจ Solo กุญแจ Solex) การสร้างลูกกุญแจสี่เหลี่ยม และครึ่งวงกลมในกรณีลูกกุญแจต้นแบบสูญหาย รวมไปถึงขั้นตอนการทำกุญแจรถยนต์กรณีลูกกุญแจต้นแบบสูญหาย และการเปิดประตูรถยนต์ทุกชนิด โดยใช้วิธีกดเขี้ยว โดยใช้เหล็กสปริง ฝึกเปิดประตูรถยนต์
ปิดท้ายจะให้ความรู้เรื่องการเปิดร้านกุญแจ (การให้บริการ ทำเล การสั่งซื้อลูกกุญแจ การบริหารจัดการ)
